Trudno wyobrazić sobie konstruowanie maszyn, urządzeń czy innych przedmiotów bez użycia śrub. Te elementy, chociaż drobne i nierzucające się w oczy, są niezbędne dla ukończenia zamierzonego celu, czyli złożenia np. maszyny. Z łączników śrubowych korzystają zarówno wielkie firmy konstrukcyjne, jak i każdy z nas w swoich gospodarstwach domowych. Aby ułatwić pracę zarówno tym pierwszym, jak i tym drugim, opracowano specjalne normy, którym producenci śrub powinni się podporządkować. Ze względu na ogromną gamę zastosowań śrub, normy muszą precyzyjnie wskazywać konstruktorowi jakie rozwiązania połączeń śrubowych są optymalne w danym przypadku. Kształt, wymiary, klasa wytrzymałości, materiał wykonania – to tylko kilka przykładowych czynników, jakie opisują normy. Normy określają również elementy charakterystyczne tzn. wymiary, kształty łbów oraz rodzaje gwintów elementów złącznych.
Normy ISO/DIN/PN
Punktem wyjścia do właściwego doboru śrub jest posiadanie wiedzy na temat rodzajów norm. Na pierwszy rzut oka może przerażać myśl, że jesteśmy zmuszeni poruszać się pośród trzech rodzajów norm dotyczących łączeń śrubowych. W naszym kraju stosuje się bowiem Polskie Normy (PN), normy DIN oraz normy ISO. Za każdy rodzaj odpowiada inny organ, który je opracował. Są to odpowiednio Polski Komitet Normalizacyjny, Deutsches Institut für Normung e. V. czyli Niemiecki Instytut Normalizacyjny oraz International Organization for Standardization. Co istotne, tak naprawdę nie są to odrębne zespoły norm, ale takie które stosujemy zamiennie. Międzynarodowe (stosowane w 162 krajach) normy ISO z kolei mają to do siebie, że posiadają nadrzędny charakter wobec dwóch pozostałych rodzajów norm, co oznacza że te ostatnie muszą bezwzględnie spełniać wymogi ISO. Dla oznaczania śrub według norm używa się odpowiednich numerów w konkretnym formacie, np. PN 12345, DIN 123, ISO 1234.
Konwersja norm
Kiedy posiadamy już wiedzę o występowaniu trzech rodzajów norm dotyczących łączeń śrubowych, możemy przejść do kolejnego etapu, jakim jest konwersja tych norm. To zadanie z pozoru może wydawać się skomplikowane, ale tak naprawdę każdy jest w stanie sobie z tym poradzić. Podstawą przeprowadzenia konwersji jest odpowiednia tabela, zawierająca zestawienie powszechnie stosowanych norm. Zapewne u niektórych pojawi się pytanie, skąd taką tabelę wziąć. Jest ona ogólnie dostępna. Wystarczy poszukać chociażby w Internecie. Kiedy wiemy już jakich śrub powinniśmy użyć w danym przypadku, w następnej kolejności korzystamy z tabeli, aby sprawdzić jakie normy są do niej przypisane. Jeśli chcemy, aby przedmiot konstrukcji posiadał odpowiednią jakość, przeprowadzenie konwersji będzie niezbędne. Przykład: śrubę z łbem sześciokątnym i gwintem na całej długości trzpienia określają odpowiednio normy porównywalne: PN 82105, ISO 4017 i DIN 933. Reasumując, konwersja która może wydawać się jakimś specjalistycznym procesem, tak naprawdę jest łatwa. Tabela jest naprawdę prostym w obsłudze narzędziem do konwersji norm i sprawia, że każdy ma możliwość porównania śrub, które pochodzą z różnych źródeł.
Artykuł powstał przy współpracy ze specjalistami z firmy Stalmut.
